در دنیای پر از تنوع عسلها، عسل گزانگبین بهعنوان یکی از خاصترین و ارزشمندترین انواع عسل شناخته میشود. این عسل از شهد گزانگبین، گیاهی کمیاب در مناطق کوهستانی ایران، بهدست میآید و از نظر خواص درمانی و تغذیهای جایگاه ویژهای دارد. در این مقاله، به بررسی جامع این نوع عسل، تفاوت آن با عسل گون، معیارهای تشخیص عسل خالص و عسل اصل و مرغوب میپردازیم.
فهرست مطالب
گزانگبین چیست و چرا اهمیت دارد؟
گزانگبین صمغ شیرینی است که از حشرهای به نام شپشک گزانگبین که روی گیاه گون زندگی میکند، ترشح میشود. این صمغ پس از خشک شدن، از روی برگها جمعآوری شده و بهعنوان منبع تغذیهای برای زنبورها مورد استفاده قرار میگیرد. برخلاف سایر انواع عسل که عمدتاً از شهد گلها تهیه میشوند، عسل گزانگبین بیشتر از مواد قندی موجود در این صمغ تهیه میشود.
منبع علمی
Rastogi, S., et al. (2019). Comparative Analysis of Forest and Herbal Honeys. Journal of ApiProduct and ApiMedical Science.
تفاوت عسل گزانگبین با عسل گون
عسل گون از شهد گلهای گیاه گون تولید میشود، در حالی که عسل گزانگبین بیشتر از صمغ گزانگبین نشأت میگیرد. عسل گون دارای طبعی گرم و طعمی ملایم است، اما عسل گزانگبین طعم خاصتری دارد و معمولاً رنگ آن تیرهتر است.
| ویژگیها | عسل گون | عسل گزانگبین |
| منبع تغذیه زنبور | شهد گلهای گون | صمغ گزانگبین (مانا) |
| طبع | گرم | گرم و خشک |
| رنگ | کهربایی روشن | قهوهای مایل به تیره |
| خواص درمانی | ضد التهاب، تقویت قلب | تقویت سیستم ایمنی، ضد یبوست |
خواص درمانی عسل گزانگبین
عسل گزانگبین به دلیل ترکیبات خاص خود مانند آنزیمها، قندهای طبیعی، ویتامینها، مواد معدنی و ترکیبات آنتیاکسیدانی، یکی از مغذیترین و پرفایدهترین انواع عسل بهشمار میرود. در این بخش به مهمترین خواص درمانی و کاربردهای این عسل بینظیر میپردازیم:
۱. تقویت سیستم ایمنی
یکی از خواص اصلی عسل گزانگبین، تقویت سیستم ایمنی بدن است. ترکیبات آنتیاکسیدانی موجود در آن با رادیکالهای آزاد مبارزه کرده و به محافظت بدن در برابر بیماریها کمک میکنند.
۲. ضد یبوست و تنظیم عملکرد گوارشی
این عسل با داشتن ترکیبات ملین و آنزیمهای طبیعی، در کاهش یبوست مزمن و بهبود عملکرد دستگاه گوارش مؤثر است. مصرف صبحگاهی آن با آب ولرم میتواند حرکات روده را تنظیم کند.
۳. کمک به بهبود عملکرد کبد
عسل گزانگبین به پاکسازی کبد و بهبود عملکرد آن کمک میکند. مواد قندی طبیعی آن بار کبد را کاهش داده و به فرآیند سمزدایی بدن کمک میکند.
۴. تسکین دردهای مفصلی
با توجه به خواص ضدالتهابی، این عسل برای تسکین دردهای مفصلی و رماتیسمی بهخصوص در افراد مسن توصیه میشود.
۵. انرژیزا و کاهش خستگی مزمن
به دلیل دارا بودن گلوکز و فروکتوز طبیعی، این عسل منبع فوقالعادهای برای تأمین انرژی روزانه بهویژه در ورزشکاران و افرادی با فعالیتهای ذهنی و بدنی بالاست.
۶. بهبود کیفیت خواب
مصرف شبانه یک قاشق عسل گزانگبین خالص، به تنظیم هورمون ملاتونین کمک کرده و در نتیجه کیفیت خواب را بهبود میبخشد. این موضوع برای افرادی که دچار بیخوابی یا استرس هستند بسیار مفید است.
۷. تقویت حافظه و عملکرد مغز
آنتیاکسیدانهای قوی و مواد معدنی مانند روی و پتاسیم موجود در این عسل، به بهبود عملکرد مغز، تقویت حافظه و کاهش خطر ابتلا به آلزایمر کمک میکند.
۸. بهبود زخمها و التهابات پوستی
استفاده موضعی از عسل گزانگبین اصل و مرغوب میتواند در درمان زخمها، سوختگیهای سطحی، و التهابهای پوستی مؤثر باشد. خاصیت آنتیباکتریال آن فرآیند ترمیم پوست را تسریع میکند.
۹. حفظ سلامت قلب و عروق
تحقیقات نشان دادهاند که مصرف منظم عسل خالص میتواند به کاهش کلسترول بد (LDL)، افزایش کلسترول خوب (HDL) و بهبود گردش خون کمک کند. این عوامل همگی در کاهش خطر بیماریهای قلبی نقش دارند.
۱۰. کمک به درمان سرفه و گلودرد
عسل گزانگبین به دلیل خاصیت ضد میکروبی و نرمکنندگی گلو، در کاهش سرفههای خشک و درمان گلودرد بسیار مؤثر است. میتوان آن را با کمی لیمو و آب گرم ترکیب کرد.
منابع علمی
- Samarghandian, S., et al. (2017). Honey and health: A review of biological effects and therapeutic properties. Journal of Biomedicine and Pharmacotherapy.
- Erejuwa, O.O., et al. (2014). Honey: A novel antioxidant. Molecules Journal.
- Bogdanov, S. (2009). Honey in traditional and modern medicine.
چگونه عسل خالص را از تقلبی تشخیص دهیم؟
با افزایش تقاضا برای عسل خالص و عسل اصل و مرغوب، موارد تقلبی نیز در بازار افزایش یافتهاند. برای اطمینان از خرید عسل با کیفیت، باید به نکات زیر توجه کنید:
۱. آزمایش آب
یک قاشق عسل را در آب سرد بریزید. عسل خالص تهنشین میشود ولی عسل تقلبی بهسرعت حل میشود.
۲. بوی خاص
عسل اصل و مرغوب دارای بوی خاص گیاه منبع تغذیه است. عسل گزانگبین معمولاً بوی خاص مانا (مان) دارد.
۳. برگه آزمایشگاه
معتبرترین روش تشخیص عسل اصل، ارائه برگه آنالیز از آزمایشگاه است که محتوای قندی، آنزیمها و رطوبت عسل را مشخص میکند.
مزایای مصرف روزانه عسل گزانگبین
مصرف روزانه یک قاشق از این عسل میتواند فواید زیر را برای شما به همراه داشته باشد:
- کاهش کلسترول بد (LDL)
- تقویت حافظه
- بهبود خواب شبانه
- تنظیم قند خون (در صورت مصرف کنترلشده)
راهنمای خرید عسل گزانگبین اصل و مرغوب
برای تهیه عسل گزانگبین اصل و مرغوب، به این نکات توجه کنید:
- از تولیدکنندگان معتبر یا زنبورداران محلی خرید کنید.
- به تاریخ تولید و محل برداشت عسل توجه داشته باشید.
- از خرید عسلهایی با قیمت بسیار پایین خودداری کنید.
بررسی ترکیبات شیمیایی عسل گزانگبین
بر اساس آزمایشهای علمی، ترکیبات اصلی عسل گزانگبین شامل موارد زیر است:
- فروکتوز (۴۰٪)
- گلوکز (۳۰٪)
- آنزیمهای فعال مانند آمیلاز و اینورتاز
- مواد معدنی: آهن، روی، پتاسیم
- اسیدهای آمینه
این ترکیبات سبب میشود که این عسل خواص دارویی بسیار زیادی داشته باشد.
منبع علمی
Al-Waili, N. et al. (2012). Natural honey and cardiovascular risk factors. International Journal of Food Sciences and Nutrition.
آیا عسل گزانگبین برای بیماران دیابتی مناسب است؟
اگرچه عسل گزانگبین دارای شاخص گلیسمی پایینتری نسبت به شکر سفید است، اما مصرف آن برای بیماران دیابتی باید با احتیاط و زیر نظر پزشک صورت گیرد.
طریقه مصرف عسل گزانگبین
عسل گزانگبین را میتوان به روشهای زیر مصرف کرد:
- مخلوط با آب ولرم و لیمو در صبحگاه
- همراه با نان و کره بهعنوان صبحانه
- بهصورت ماسک صورت برای پوستهای خشک
نتیجهگیری
عسل گزانگبین نهتنها یک ماده غذایی خوشطعم است، بلکه با خواص درمانی بینظیر خود، جایگاه خاصی در طب سنتی و پزشکی مدرن دارد. شناخت تفاوت آن با عسل گون، تشخیص عسل خالص و خرید عسل اصل و مرغوب از منابع معتبر، راهی مطمئن برای بهرهبرداری از این گنجینه طبیعی است.
منابع علمی
- Rastogi, S., et al. (2019). Comparative Analysis of Forest and Herbal Honeys. Journal of ApiProduct and ApiMedical Science.
- Bogdanov, S. (2009). Honey Composition. Bee Product Science.
- Al-Waili, N. et al. (2012). Natural honey and cardiovascular risk factors. International Journal of Food Sciences and Nutrition.
